Jest takie stare porzekadło, mówiące, że naukowcy nie wierzą w nic, czego nie przetestowali na szczurach. I choć jest to ogromne uproszczenie, a w dzisiejszych czasach staramy się, gdy tylko to możliwe, odchodzić od testów na zwierzętach, oddaje ono dość dobrze fundamentalne dla nauki podejście; badania, znajdowanie nowych rozwiązań, technologii czy terapii, wymagają testów, możliwości wiarygodnego sprawdzenia ich w praktyce. Bez tego, nierzadko wyniki najstaranniejszych nawet dociekań pozostają w sferze hipotez i teorii.

Problem ten widać szczególnie wyraźnie w przypadku konserwacji fotografii, zwłaszcza badań konserwatorskich i poszukiwania nowych rozwiązań. Wszak konserwatorzy pracują z obiektami zabytkowymi, a to wyklucza zarówno testy niszczące, jak i bardziej odważne eksperymenty, które mogłyby, w przypadku niepowodzenia, doprowadzić do zniszczenia zabytkowych obiektów. Dodatkowo, nasza wiedza na temat rozwiązań, technologii i receptur stosowanych przez dawnych fotografów jest dziś szczątkowa. Pojawiające się współcześnie opracowania są siłą rzeczy fragmentaryczne i nakierowane na współczesnego twórcę, z kolei wydawnictwa dawne stały się hermetyczne za sprawą zmian w języku czy szerzej terminologii.

Dlatego też interpretacja wyników badań takich, jak choćby analiza instrumentalna FTiR czy XRF pozostawia zawsze wiele niejasności utrudniających identyfikację fotografii, a badania na modelach są utrudnione i nie gwarantują pełnej wiarygodności.

Realizowany projekt ma na celu zmianę opisanej powyżej sytuacji poprzez stworzenie możliwie pełnej bazy zweryfikowanych empirycznie informacji na temat dziewiętnastowiecznych technik fotograficznych wykorzystujących światłoczułość soli srebra oraz ich cech charakterystycznych możliwych do zbadania za pomocą nieniszczących badań instrumentalnych takich, jak analiza FTiR czy XRF.

Podstawę dla badań stanowić będzie szczegółowa kwerenda w literaturze źródłowej, mająca na celu zebranie wykorzystywanych w dziewiętnastym wieku receptur i ich wariantów. W następnej kolejności zebrane receptury poddane zostaną praktycznej weryfikacji tak, by wyeliminować możliwość nieprawidłowej interpretacji dawnych publikacji i wychwycić ewentualne błędy w tekstach źródłowych. Spośród zweryfikowanych receptur wybrane zostaną receptury, w oparciu o które przygotowane zostaną modele do dalszych badań, które zostaną następnie szczegółowo udokumentowane za pomocą analizy instrumentalnej, co pozwoli na łatwiejszą interpretację wyników analogicznej dokumentacji i badań wykonywanych na obiektach zabytkowych.

Rezultatem prowadzonych badań będzie z jednej strony opracowanie dokładniejszych wytycznych dla identyfikacji dawnych fotografii srebrowych za pomocą metod nieniszczących, z drugiej zaś powstanie wiarygodnego kompendium wiedzy, które może zostać wykorzystane przez kolejnych badaczy dla przygotowania modeli do prowadzonych przez nich badań konserwatorskich. Modele te, podobnie jak przysłowiowe szczury, pozwolą na wiarygodną weryfikację praktyczną nowo opracowanych metod konserwacji dawnych fotografii.

Badania finansowane są przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu Preludium